Oud & Nieuw
Het is van belang onderscheid te maken tussen moderne saxofoons en zogenaamde “oldtimers”, (Merken als bv Conn, King, Buescher en Martin worden ook wel liefkozend “Oude Amerikanen” genoemd. Niet iedere oude sax kwalificeert zich overigens automatisch als zodanig. Het is een duiding die niet per sé naar specifieke jaartallen verwijst, maar eerder refereert aan een bepaalde kwaliteit. Waar het om gaat is het besef dat instrumenten van dit kaliber veel minder gestandaardiseerd zijn dan instrumenten uit de moderne generaties saxen.
De grote mate van individualiteit , die zich bijvoorbeeld vertaalt naar een grote range aan variaties op een prachtige warme, volle klankkleur, kan heel aantrekkelijk zijn. Het is vanwege diezelfde individualiteit dat ik mijn (reparatie-) hart in het bijzonder aan de ‘oudjes’ heb verpand. De keerzijde ervan echter, voor jou èn voor mij, is dat er bij deze saxen óók meer ruimte is voor afwijkingen, bijvoorbeeld in de ‘boring’.
In de praktijk kan dat betekenen dat juist door een succesvolle reparatie/revisie, eventuele ‘makke’ benadrukt wordt, waar deze eerder verdoezeld werd door de ‘ruis’ van een slechte conditie.
Kortgezegd: een moderne saxofoon laat zich naar de wensen van zijn bespeler afstellen, terwijl een oud instrument over het algemeen van de bespeler (en van de reparateur!) afdwingt zich te voegen. De keuze voor een mondstuk is daarvan een goed voorbeeld. (Zie: Mondstukken.)
Een revisie is, nog meer voor een oldtimer dan voor een moderne sax, een vrij invasief proces. Alleen al de overgang van slecht sluiten (soms al jaren lang – de speler groeit als het ware ongemerkt mee met verslechterende staat van zijn instrument) naar goed sluiten, kan zo’n ingrijpende verandering zijn, dat de beoogde verbetering even tijd nodig heeft om volledig tot zijn recht te komen.
Neem na een revisie dus vooral de tijd voor een hernieuwde kennismaking met je instrument. Wat je aanvankelijk voor nukkig saxgedrag houdt is meestal gewoon een kwestie van wennen.
Uiteraard krijgt je saxofoon na revisie de benodigde nazorg. De nastelbeurt, enige weken later (zie: Onderhoud, revisie en service) is vervolgens het uitgelezen moment je bevindingen te evalueren.
Mondstukken
Waar het oude saxen betreft, verdient het belang van de juiste mondstukkeuze zonder meer een aparte vermelding.
Wat een goed mondstuk is (lees: passend, hier wordt nadrukkelijk niet aan de prijs ervan gerefereerd!) kan bij een ‘oudje’ niet altijd bepaald worden door dezelfde factoren als bij een modern instrument.
De combinatie van het mondstuk en de sax is eigenlijk het beste voorbeeld van de manier waarop een saxofoon van een bepaalde leeftijd zich niet laat (be)dwingen, maar de speler zich laat voegen. Bij een moderne sax kan de muzikant door de keuze voor een bepaald mondstuk, zijn instrument de richting in sturen van het geluid dat hij wenst.
Daarbij wordt de innerlijke balans van de sax over het algemeen niet verstoord door een ongeschikt mondstuk. Smaak en persoonlijke voorkeur zijn dan de enige bepalende/relevante factoren.
Bij een sax op leeftijd ligt dat anders. Bij een ongeschikt (vaak: te modern) mondstuk, raakt het instrument ontregeld. Dan lijkt het vals of de klankkleur klinkt onstabiel. Gevaar schuilt in de verleiding dan maar dingen op het instrument anders af te gaan stellen, maar de oplossing ligt veeleer in de acceptatie dat je als muzikant op een oud instrument simpelweg minder keuzevrijheid hebt op dat gebied. En dat over het algemeen blijkt dat bij een dwarse senior een passende mondstukkeuze alle puzzelstukjes weer in elkaar laat passen en de nukken verdwijnen.